Şimdiye kadar birbirinden farklı dizilerin iptal haberlerini sizlere aktardık ve muhtemelen siz de bu haberleri ciddiye almadan “ufak terslikler” olarak nitelendirdiniz. Ancak üretimler her ne kadar farklı olsa da iptal haberlerinin art planında daima tıpkı sebep yatıyor. Bu da Writers Guild of America ya da Amerika Müellifler -ya da Senaristler- Birliği tarafından gerçekleştirilen grev.
Bahsettiğimiz durumdan etkilenenlere örnek olarak şu içeriğimizdeki üretimi gösterebiliriz (ya da bunu, ya da şunu. Anladınız işte). 15 yılın akabinde tekrar karşımıza çıkan bu grev, beraberinde birçok ünlü üretimin ilerleyişini de sekteye uğratıyor. Lakin olayların art planını öğrendiğiniz vakit bu gecikmelerin, asıl haksızlıkların yanında değersiz olduğunu düşüneceksiniz.
Öncelikle bu grev neden yapılıyor?
Tahmin edebileceğiniz üzere bu grevin sebebi de düşük maaşlardan kaynaklanıyor. Daha doğrusu, bölüm gitgide daha da büyümesine karşın senaristlerin ve müelliflerin aldığı maaşın daima minimumda tutulmasından kaynaklanıyor. Burada reaksiyon gösteren taraf senaristlerken karşılarında ise yapımcılar yer alıyor.
Senaristler, ortadan geçen yıllar içinde maaşların enflasyonla birlikte artmasını talep etmişti. Bunun yanında yapımcıların ChatGPT üzere yapay zekâ araçlarını muharrirlerin yerine koyma eforu da onları kızdırmış ve bu bağlamda senaristler, yapay zekâ araçlarının yalnızca araştırma üzere bahislerde destekleyici olarak kullanılması gerektiğini savunmuştu. Üretimciler ise bu durumda senaristleri birer ‘gider’ olarak kıymetlendiriyor üzere görünüyor.
Ödemelerde yapılan kesintiler de Netflix üzere yayın servislerinin kâr etmesinin bir sonucu oldu.
WGA (Senaristler Birliği), yayın platformlarına geçişin akabinde çalışanlara yapılan ödemelerin önemli oranda azaldığını söylüyor. Bunun garip yanı ise genel olarak cümbüş kesiminde, bilhassa de yayın servislerine geçişin akabinde devasa bir büyüme gerçekleşmiş olması. Ama görünen o ki, kâr oranı yıllar içinde artmasına karşın muharrirler geride bırakılmış.
1 Mayıs 2023 tarihinde WGA, kendi sitesi üzerinden bu grevin duyurusunu yaptı.
Bundan evvelki 6 ayı da Netflix, Amazon, Apple, Disney, Discovery-Warner, NBC Universal, Paramount ve Sony üzere şirketlerle görüşme yaparak geçirdiğini duyurdu. Ancak ortak bir noktaya varmaya çalışan topluluğun stüdyolardan aldığı dönüşler kâfi olmadı. Şirketlerin bu mevzuda parmak oynatmaya bile yanaşmamasına rağmen senaristler, adeta sömürülüyormuş gibi hissettiklerinden şu an içinde bulunulan grev ortaya çıktı.
Yani burada emel, karışıklık çıkarmak yahut kıskançlık değil; sömürülmeye karşı koyarak yapımcılarla ortak bir muahedeye varmak. Son olarak şu sözler de duyuruda yer alıyor: … Bunu makul bir görüşmeyle yapabileceğimizi umuyorduk. Şimdiyse uğraş ederek yapacağız. Varlığımız ve geleceğimiz uğruna, bize öbür bir seçenek verilmedi.
WGA’nın teklif listesindekiler yapılırsa müellifler toplamda yılda 429 milyon dolar kazanabilir.
Gözünüze çok gelmiş olabilir lakin bu sayı, Hollywood’un yıllık kârının yüzde 3’ü bile etmiyor. Hatta dahası da var. Hollywood’un önde gelen 8 stüdyosunun yöneticisi, birebir yıl içinde 733 milyon dolar kazandı.
Tüm müellifler için ön görülen 429 milyon dolar, bahsettiğimiz 8 kişinin aldığı toplam ödemeden tam 344 milyon dolar daha az. Bu da grevi alevlendiren gelişmelerden biri oldu.
Söz konusu greve dayanak verenler ortasında Snoop Dogg üzere isimler de var.
Dr. Dre ve Snoop Dogg, Doggystyle albümünün 30. yıl dönümüne özel olarak gerçekleştirecekleri Hollywood Bowl konserini bu sebepten dolayı ertelemiş ve senaristlere dayanak olmuşlardı.
Bunun haricinde içeriğin başında gördüğünüz birçok değerli üretimin senaristleri ve genel olarak gruplar, yazarların hakları olan ödemeyi alabilmeleri için davalarına ortak oluyor.
Squid Game’i bilmeyenimiz yoktur.
Yaklaşık 1 yıl evvel sizlere aktardığımız bir haberimizde, dizinin senaristinin Netflix tarafından herhangi bir ikramiye almadığını söylemiştik. Diziyi perşembe pazarından en büyük YouTube kanallarına kadar her yerde görülebilecek kadar ünlü olmuşken senarist, “Yeteri kadar, masaya yemek koyabilecek kadar param var” demişti.
Bunu direkt olarak WGA’ya bağlamak pek dengeli olmayacaktır ama ortada grev yokken bile çok evvelce senaristlerin durumunu bize gösterdiği kesin. Alışılmış senaristin, orjinal kontratında geçen parayı aldığını belirtelim. Burada tek sorun diziyi yaratan kişi dışında yalnızca yapımcıların para kazanmış olması. Bu üzere birçok örnek var.
2007’deki grevin farkı neydi?
2 Mayıs 2007’de başlayan bu grevde WGA üyesi olan yaklaşık 20 bin senarist greve katılmıştı. Sebebiyse yeniden üretimciler ve yayın servisleri kâr ederken senaristlerin olması gerekenden az ödeme almasıydı.
100 gün süren bu grev, Amerika’nın cümbüş sanayisine tam 500 milyon dolara mal olmuştu. ABD’nin bağımsız haber radyosu NPR’ye nazaran bu grev, Los Angeles iktisadına 1,5 milyar dolarlık bir darbe vurdu. Milken Enstitüsüne nazaran ise 2007 grevi, hâlihazırda düşüncede olan Kaliforniya iktisadına 2,1 milyar dolarlık darbe vurmasını beklediğini söylemişti.
2007 grevinden; The Office, Breaking Bad ve Prison Break üzere birçok ünlü üretim etkilenmişti.
Prison Break’in üçüncü döneminde WGA greve gitti ve bu dönemde yalnızca 13 kısım yer aldı. Olağan kaidelerde dizinin üçüncü döneminde, spinoff’ta yer alacak karakterler tanıtılacaktı. Ama grev nedeniyle sekteye uğrayan süreç içinde bu spinoff büsbütün iptal edildi.
Breaking Bad de daima ertelenmeler ve kısalmak zorunda kalan dönemlerle uğraştı. Bu süreçte dizinin senaristi Vince Gilligan, karakterler hakkında daima fikir değişikliğine gitti ve bunun sonucunda bildiğimiz dizi karşımıza çıktı.
The Office’in dördüncü dönemi greve denk geldi. Bu dönemdeki kısım sayısı 11’e düşürüldü ve daima ertelenmeler yaşandı. Örneğin bu dönemin sekizinci ve dokuzuncu kısımlarının ortasında 5 aylık bir boşluk vardı. 4 aylık bir boşluk da dördüncü dönem ile beşinci dönem ortasında vardı.
Grev sonucunda yüz binlerce kişi işten çıkarılırken çok sayıda ödül merasimi de iptal edildi.
2007’deki grev 100, 1988’deki grev ise 153 gün sürmüştü. Şimdikinin sonucu ve süreci nasıl geçecek, daima birlikte göreceğiz. Biz de gelişmeleri aktarıyor olacağız.
